Tussen schakelen en switchen Over de rol van de controller in gemeentelijke organisaties

De introductie van controllers bij Nederlandse gemeenten is snel verlopen. Had zo’n twintig jaar geleden bijna geen gemeente deze functionaris in de personeelsformatie staan, anno 2002 loopt in praktisch ieder gemeentehuis wel een controller rond. Hoewel de functie vroeger wel werd gecombineerd met de functie van hoofd Financiën of directeur Middelen, ziet men de laatste jaren steeds meer controllers die geen dubbelfunctie meer hebben. Opvallend is daarbij, dat gemeentelijke controllers zeer veel verschillende verschijningsvormen kennen. Sommigen zijn stafachtig gepositioneerd, anderen zijn juist binnen de lijnorganisatie ondergebracht. Sommige controllers vervullen een strikt controlerende rol, andere controllers bieden eerder ondersteuning. De ene controller geeft een financiële invulling aan zijn vakgebied, terwijl de andere controller zich ook bezighoudt met strategische verkenningen, effecten en outputgerelateerde informatie. Ook het verwachtingspatroon richting de controllers wil nog wel eens verschillen, tussen gemeenten onderling, maar ook binnen een gemeente zelf. Een directeur ziet in de controller graag zijn “business advocaat”, terwijl de gemeentesecretaris de controller liever aanspreekt op zijn rol als waakhond en financieel geweten van de gemeente. Ook verschillen controllers in hun stijl van opereren. Er zijn controllers die zich enkel richten op het organisatiebrede belang en niet veel inlevingsvermogen kunnen opbrengen voor andere belangen. Er zijn daarentegen ook controllers die zich handig weten te bewegen temidden van juist die andere belangen. Dit onderzoek gaat over het werk en het functioneren van controllers binnen gemeenten. Zij tracht een rode draad te trekken door de bovenbeschreven diversiviteit. Daarbij wordt bezien wat de functie van gemeentelijke controllers inhoudt, welke aanpak controllers kunnen kiezen, hoe zij effectief binnen gemeenten kunnen opereren en met name: welke bijdrage zij kunnen leveren aan een doelmatig functioneren van een gemeente.