‘Omarm het als KLM, Facebook en Google ons helpen in de coronacrisis’

Bedrijven tuimelen in de media over elkaar heen met berichten over wat zij doen ter bestrijding van het coronavirus. DSM en Swinkels Family Brewers maakten bekend gratis desinfecteringsmiddelen te gaan leveren, en Shell de grondstoffen voor deze middelen. 

KLM en Action lieten weten medische handschoenen te schenken. ABN Amro kondigde aan laptops weg te geven aan basisscholieren. 

En Unilever meldde in een persbericht 100 miljoen euro aan zeep en ontsmettingsmiddelen te doneren. Ook in het buitenland laten bedrijven publiekelijk weten dat zij een helpende hand bieden. Zoals Apple, Google, Amazon, Boeing en Facebook.

Publiciteit over deze acties is koren op de molen voor criticasters, die er een reeks argumenten tegen hebben. Zij vinden het ongepast om als bedrijf zo de publiciteit te zoeken; als je iets goed doet, doe het dan in stilte. Het is beschamend om in crisistijd aan borstklopperij te doen: als je ermee naar buiten treedt, zeg dan niet dat je er trots op bent. 

Het is verwerpelijk om op zo’n manier marketing te bedrijven, je reputatie op te poetsen en te profiteren van de nood van een ander. Het is zelfs manipulatief om publiekelijk de helpende hand te bieden om daarmee eigen fouten en gebreken te verbloemen. Laat Facebook maar eerst zijn privacy­problemen oplossen en Boeing veilige vliegtuigen maken.

Vuile handen

In de bedrijfskunde heet dit ethiekwassen, of ethics washing, als een variant op de ecologische variant greenwashing. Bedrijven doen zich er ethischer mee voor dan ze in werkelijkheid zijn. Het gebrek aan ethiek wordt gecamoufleerd of gecompenseerd met een altruïstische daad. Het is behulpzaamheid tonen om de eigen vuile handen schoon te wassen.

Al deze publiciteit zien als ethiekwassen draagt echter nergens aan bij. Wat kopen we ervoor bedrijven te betichten van misbruik van de crisis? Als ze doen wat ze zeggen, dan is dat toch een bijdrage aan de bestrijding van het virus en de crisis? En daarmee is het toch goed? Ethics bashing, het belasteren van de ethiek van bedrijven, helpt ons in crisistijd niet verder.

Het is juist goed dat bedrijven hun hulp bekendmaken. Als we onder leiding van onze premier zeggen dat we als land alleen samen corona onder controle krijgen, dan is het goed te weten wat iedereen bijdraagt. Iedereen, dus ook bedrijven. Te horen wat een onderneming doet, motiveert andere bedrijven om een steentje bij te dragen, brengt ze op ideeën, en zorgt ervoor dat bedrijven de handen ineenslaan. Door alle bekendgemaakte initiatieven ontstaat een kettingreactie. A

ls Google meldt dat het 800 miljoen dollar geeft aan de virus­bestrijding, dan kan Facebook niet achterblijven. Als Fiat aankondigt maskers te produceren, dan volgen andere autoproducenten zoals General Motors, Ford en Tesla met het bericht dat zij ventilatoren gaan produceren. Wat bedrijven doen stimuleert de rest van de samenleving. Samen corona onder controle krijgen werkt door elkaar te informeren en te inspireren.

Toejuichen

Het is zelfs nog fundamenteler. Weten wat bedrijven doen is niet alleen mooi meegenomen, we hebben er als samenleving recht op. De middelen, zoals tijd, geld en goederen, die bedrijven steken in de bestrijding van het virus, zijn verkregen vanuit de samenleving. Door bijvoorbeeld de inzet en investering van werk­nemers, klanten, leveranciers, aandeelhouders en belastingbetalers. 

Deze middelen worden nu ingezet voor een ander doel dan waarvoor ze zijn verkregen. Zo krijgen aandeelhouders bijvoorbeeld minder rendement op hun geïnvesteerde geld doordat dit nu wordt gestoken in de virusbestrijding. De samenleving heeft er dan ook recht op te weten wat er met deze middelen wordt gedaan. Bovendien, als de middelen vervolgens beogen een bijdrage te leveren aan samenleving, wat nu het geval is met de coronabestrijding, dan heeft de samenleving een reden te meer om van bedrijven openheid te krijgen. Het raakt hen immers.

Als de samenleving het recht heeft van bedrijven openheid te verlangen over wat zij doen ter bestrijding van de virus, dan hebben bedrijven de plicht deze openheid aan de samenleving te bieden. Laten we daarom als samenleving de bedrijven toejuichen die ons deze openheid geven. Hopelijk werkt dat aanstekelijk voor andere bedrijven en de rest van de samen­leving.