Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Yargılamanın Yardımcı Elemanları / Kâtiplerin Yetkileri: ABD, İngiltere ve Hollanda Mahkemelerinde Perdenin Arkasına Bakmak

The Power of the Judicial Assistant / Law Clerk: Looking Behind the Scenes at Courts in the United States, England and Wales, and the Netherlands

Nina HOLVAST
, Cüneyd ALTIPARMAK

Yargılamanın yardımcı elemanları yargılama sürecinde görünmez olmalarına rağmen, hayati rol oynamaktadırlar. Bu kimselerin, özellikle ABD dışında, adli karar alma sürecindeki rolleri ve görevleri hakkında çok az şey bilinmektedir. Bu makale, bu kimselerin ABD, İngiltere ve Hollanda adli sistemlerindeki çalışma biçimleri, görevleri ve durumları hakkında bilgi vermektedir. Makale, özellikle de farklı teşkilat yapılarının bu yardımcı kimselerin yargı süreci üzerindeki potansiyel etkilerinin anlaşılmasını ve bu kimselerin çok fazla etkiye sahip olmasını engellemek amacıyla hangi kısıtlamaların kullanıldığını gözlemlemeyi amaçlamaktadır.

Yargılamanın Yardımcı Elemanları, Kâtipler, Mahkemeler, Karar.

Although largely invisible to the public, behind the scenes, judicial assistants/law clerks frequently play a vital role in the process of adjudication. Yet, especially outside of the U.S., little is known about their role and duties in the judicial decision-making process. This article provides insight into the organization of the employment and the duties of judicial assistants in three different jurisdictions: the U.S., England and Wales, and the Netherlands. In particular, this article aims to gain an understanding of the effects different organizational structures have on the potential influence of assistants on the judicial process and to observe what restrictions are employed to prevent assistants from wielding too much influence.

Judicial Assistants, Law Clerks, Courts, Judicial Decision-Making.

Okuyacağınız makale, hâkim-savcı-avukat üçgeninden baktığımız yargı sisteminin unuttuğumuz, “arı gibi” çalışan; kayıtların tutulması, zabıtların ve müzekkerelerin yazılması, esas, talimat vb. addaki defterlerin kontrol edilmesi, elektronik sistemlerin kullanılması, zaman zaman karar taslaklarının oluşturulması, duruşmaya hazırlanılması gibi sayamadığımız birçok görevi yerine getiren, yargılama sürecini ayakta tutan mahkeme kâtiplerini ele almaktadır.

Ülkemizdeki işlevleri yukarda belirttiğimiz şekilde olan bu kimselerin, makalede farklı ülkelerde, değişik biçimde işlevlendirildiğini görmek, üzerinde düşünülmesi gereken birçok soruyu da zihnimize taşımaktadır. Özellikle, Anglo-Sakson hukuk sistemde, -ülkemizden faklı olarak- hukuk eğitimi almamış kimselerin de hâkim olabileceği ast düzeyde uyuşmazlıkları çözen mahkemeler olduğunu görüyoruz. Buradaki bir kısım kâtibin, karar verilmesine “resmen” yardımcı olmak görevi ile teçhiz edildiğini, adeta “hukuk danışmanı” olarak görüldüğünü bu makaleden anlamaktayız. Öte yandan, yardımcıların yüksek yargıda ise “not hazırlayarak” sürece dahil olunduğunu anlıyoruz. Kıta Avrupası hukuk sisteminde ise Hollanda örneğinin ele alındığı bu yazıda, “adli yardımcı” ya da “yargı yardımcısı” olarak ifade ettiğimiz kimselerin dosyaların incelenmesinde tıpkı ülkemizde “raportör” hâkime denk gelen bir işlev arz ettiğini müşahade etmekteyiz.

Karakteristik özelliği itibarıyla Anglo-Sakson hukuk sisteminde olduğu kabul edilen ve fakat Kıta Avrupası sisteminden de izler taşıyan ABD hukuk sistemindeki yardımcı elemanlar da yazıda bulunmaktadır. Özellikle, ABD ve Hollanda Yüksek yargısında ilk incelemenin kâtipler eliyle ifa edilip bir “hatırlatma notu” ile hâkime sevk edildiğini, heyet halinde olunca da karar müzakerelerinde kâtibin dinlenildiğini anlıyoruz. Bu işlevin, genel bir durum olarak ortaya konulduğunu bilmeliyiz. Amaç yargılama hizmetinin hızlı ve etkin olmasıdır. Bunun için gösterilen çabanın bir ürünü olarak, kâtiplerin ya da daha genel nitelemesi ile yargı yardımcılarının sürece adapte edildiğini anlıyoruz.