Internationaliseringsstrategiën in de Nederlandse Ingenieursbranche:van 'Domestic' naar 'Multidomestic'?

Met het verschijnen van Michael Porter's Competitive Advantage of Nations' is de belangstelling voor de invloed van de nationale omgeving op de internationale concurrentiepositie van bedrijven en bedrijfstakken gestimuleerd. De aandacht gaat daarbij echter vooral uit naar bedrijfstakken in de industriële, elektrotechnische en micro-elektronicasfeer. De dienstensector staat minder in de belangstelling. Toch vinden ook daar interessante ontwikkelingen plaats, en kan op opvallende feiten worden gewezen. Zo is het opmerkelijk dat de dienstensector in Nederland in vergelijking met de industriesector minder sterk geinternationaliseerd is. En dat tot Nederlands meest internationaal concurrerende dienstensectoren, gemeten naar het aandeel van de export in de omzet, wel handels- en transportbedrijven behoren, maar niet bijvoorbeeld adviesbureaus (Jacobs e.a. 1990, 1992). Dit is des te opmerkelijker gezien het feit dat Nederland tot de landen behoort met het relatief bezien grootste aantal adviesbureaus (Wissema 1992).