Na HET VERLEDEN, HET HEDEN EN DE TOEKOMST VAN HET KATHOLICISME en het RELIGIEUS PERSPECTIEF – beide zijn online beschikbaar – is dit essay de voltooiing van een trilogie als het resultaat van een aldoor, soms schoksgewijs, voortschrijdend theologisch inzicht.
Bescheidenheid en waarheid zijn daarbij de inhoudelijke beginselen van de theologie. Zij zijn noodzakelijk, maar onvoldoende. Tevens zijn procedureel-ethische beginselen ter omschrijving van waarheid onmisbaar. Als uitgangspunt hiervoor gelden de regels van de logica die inleidend zijn omschreven in HET VERLEDEN..... Zij kunnen summier worden aangeduid als aanvaarding van logische consistentie. Deze is de afwezigheid van alternatieve tegenstellingen tussen verbonden aangelegenheden. Zo zal de theologie met bescheidenheid, waarheid en logische consistentie paradigmatisch verankerd, fungeren als de wetenschap van het goddelijke. Het schrijven van een essay ter denkbeeldige aanduiding van de weg van de theologie als wetenschap van het goddelijke is vergelijkbaar met het besturen van een auto. Om op de rechte weg te komen en te blijven, hetgeen bij de theologie strikt nodig is, dient vergelijkend gesproken, de chauffeur nauwlettend door de voorruit te kijken. Tevens kan af en toe een blik in de achteruitspiegel niet worden gemist. De blikken voor- en achteruit vormen bewustzijn als verbinding van geheugen en verwachting. Deze twee ontstaan nú als een aldoor opschuivend actueel moment dat nauw verbonden in het geheugen blijft als gisteren van morgen en in de verwachting als morgen van gisteren. De mensen leven niet slechts in deze opschuiving, maar als resultaat van hun herinnering en verwachting, zijn zij deze ook. Daarom is het, inleidend gezegd, niet zo dat is tijd waarin iets gebeurt. Omgekeerd: gebeurtenissen vinden plaats en daarom is tijd. Gebeurtenissen die wij vanuit nu als een aldoor opschuivend actueel moment ons herinneren en verwachten, zijn de grenzen van de chronologische tijd. Dit is TE oftewel tijd volgens Exiguus, tijd die wij aangeven met klokken en kalenders. Geheel apart kent het christendom TA (tijd van Augustinus). Maar die kan nu even buiten nadere beschouwing blijven. [...]