Regels en veiligheid in de zorg: reactie op het rapport 'veilige zorg, goede zorg?'

Het recente rapport ‘Veilige zorg, goede zorg?’ van het Centrum Ethiek en Gezondheid (CEG) is een waardevolle bijdrage aan de discussies over patiëntveiligheid en regeldruk in de zorg. Het CEG bekritiseert de verabsolutering van veiligheid in het zorgbeleid van het afgelopen decennium. Veiligheid als absolute waarde doet geen recht aan de dilemma’s waarmee zorgprofessionals worden geconfronteerd en leidt bovendien tot onnodige bureaucratische regeldruk. Het CEG pleit voor meer waardenpluriformiteit. Zorgverleners zullen daarbij verschillende kernwaarden tegen elkaar af moeten wegen en compromissen moeten sluiten. In deze beschouwing beargumenteren wij dat het rapport van het CEG nog een stap verder had kunnen gaan door de veerkracht van zorgprocessen te benadrukken. Hiermee kan namelijk een goede aanzet worden gegeven tot een ander, bottom-up en op de praktijk gebaseerd perspectief op regels en verantwoording. Veerkracht stelt eisen aan de reflexiviteit van zorgprofessionals. Toezichthouders kunnen deze reflexiviteit stimuleren.Velen delen de opvatting dat de zorg veiliger kan en moet. Voor zorgprofessionals is veiligheid een vanzelfsprekend uitgangspunt: ‘primum non nocere’. Maar ook beleidsmakers, politici, bestuurders, verzekeraars en patiënten zich de laatste 15 jaar steeds meer met de veiligheid van de zorg gaan bemoeien. De belangstelling voor het thema ‘veiligheid’ werpt steeds meer vragen op: van wie is veiligheid eigenlijk? Hoe verhoudt veiligheid zich tot andere kernwaarden in de zorg, zoals doelmatigheid en patiëntgerichtheid? En vooral: hoe kan veiligheid het beste worden bevorderd? In het recente rapport ‘Veilige zorg, goede zorg?’ van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) worden deze vragen geadresseerd en wordt een link gelegd naar een ander actueel thema: de ‘ontregeling’ van de zorg. 1 Het CEG-rapport komt op het juiste moment en levert een waardevolle bijdrage aan de discussies over patiëntveiligheid en regeldruk. Tegelijkertijd zijn er enkele kanttekeningen bij het rapport te plaatsen.