Beleidsevaluatie: gelijk hebben # gelijk krijgen

Al enige decennia is er een internationale trend waarneembaar in de richting van een steeds grotere prestatieoriëntatie als het gaat om overheidshandelen. Dit beperkt zich niet alleen tot het beleidsvormende deel van het overheidshandelen, maar heeft evenzeer betrekking op de wijze waarop verantwoording wordt afgelegd. Beleidsonderzoek ter facilitering van beleidsvormingsprocessen (beleidsevaluatie ex ante) heeft dan ook een enorme vlucht genomen. De focus op beleidsprestaties lijkt een onbedoeld neveneffect te hebben in die zin dat analyses ten behoeve van beleid steeds partiëler worden (de focus op beoogde effecten). Belangengroepen, stakeholders zien hun belangen minder goed vertegenwoordigd en komen met eigen beleidsonderzoeken. De institutionalisering van belangen die zich in de samenleving heeft voorgedaan, heeft zich daardoor onder andere vertaald in een proliferatie van beleidsonderzoek. Beleidsvoerders laten zich bijstaan door een interne of externe onderzoekers. Het streven is daarbij niet langer gericht op een integrale afweging van alle belangen, maar slechts op de onderbouwing van een al vooringenomen standpunt, dan wel de ondermijning van het standpunt van de tegenstanders in de politieke arena. Zij zijn tegelijkertijd tot elkaar veroordeeld, hetgeen noopt tot compromissen en ‘trade-offs’, waarbij de uitslag niet zozeer wordt bepaald door de macht van het argument, als wel door de macht van de sterkste. Het doel heiligt de middelen: ‘gelijk hebben’ is ondergeschikt aan ‘gelijk krijgen’. Misschien wordt het tijd voor een terugkeer van de integrale beleidsevaluatie.