Voorbij landsgrenzen. Transnationale betrokkenheid als belemmering voor integratie?

Inleiding. Wie de Nederlandse en buitenlandse literatuur over internationale migratie doorneemt, stuit steeds vaker op noties als ‘transnationalisme’ en ‘transnationale migratie’. Deskundigen menen dat de internationale migratiestromen in deze tijd van globalisering niet alleen omvangrijker en meer gevarieerd van samenstelling zijn, maar ook dat er sprake zou zijn van een nieuw soort migratie. Het oude idee van migratie was altijd dat migranten óf zich permanent vestigen in het gastland óf slechts tijdelijk blijven en daarna weer terugkeren naar het herkomstland. Tegenwoordig is dit onderscheid tussen permanente en tijdelijke migratie moeilijker te maken. De hedendaagse ‘transmigrant’ verplaatst zich niet van de ene samenleving naar de andere, maar is iemand die in meerdere werelden thuis is, meerdere talen spreekt en niet zelden zijn of haar brood verdient met grensoverschrijdende economische activiteiten. Als gevolg van dit alles zouden nieuwe, transnationale sociale verhoudingen ontstaan. Gesproken wordt van de opkomst van ‘transnationale gemeenschappen’ of van ‘transnationale sociale ruimten’. Voor de hedendaagse ‘transmigrant’ liggen de primaire sociale bindingen en identiteiten niet meer bij bepaalde sociale groepen in de ene of andere nationale samenleving, maar bij de nieuwe grensoverschrijdende gemeenschappen.