Mensenrechten in het Romeinse Recht?

De vraagstelling van dit proefschrift kan aldus worden geformuleerd: ‘bestonden er in het klassieke Romeinse recht mensenrechten?’. Deze vraag roept talloze deelvragen op. De eerste van deze vragen moet zijn: wat kunnen we onder het begrip ‘mensenrechten’ verstaan? Het voor de hand liggende antwoord is de rechten vervat in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948, dan wel in het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens van 1950. Het is ook mogelijk terug te gaan naar de Franse ‘Déclaration des Droits de l’Homme’ van 1789 of naar de Amerikaanse ‘Bill of Rights’ van 1791, met name gezien de universaliteitspretentie in tijd en ruimte van de rechten in beide documenten. Als we nog verder teruggaan in de tijd, wordt de vraag problematischer: zouden bijvoorbeeld de Magna Charta van 1215 of de Vrede van Westfalen van 1648 gekwalificeerd kunnen worden als documenten waarin mensenrechten worden vastgelegd? Uitgangspunt van het onderzoek zijn dan ook niet zozeer de ‘mensenrechten’ als wel de ‘mensenrechtenidee’. Het is deze idee die ik in dit eerste hoofdstuk nader moet bepalen, voordat ik het klassieke Romeinse recht kan gaan onderzoeken. De werkelijke vergelijking met de moderne mensenrechtenidee zal bewaard worden voor de conclusie, ook omdat dit het onderzoek zou blootstellen aan het gevaar van het ondergeschikt maken van een historische werkelijkheid aan een concept uit het heden. Als er op enig moment vóór de conclusie gerefereerd wordt aan de mensenrechten of de mensenrechtenidee gebeurt dit expliciet of impliciet met de grootst mogelijke omzichtigheid1. Hetzelfde geldt voor termen als iniuria (krenking) of libertas (vrijheid): zonder nadere aanduiding worden deze gebruikt zoals deze in de desbetreffende literatuur gedefinieerd zijn. Op grond hiervan zouden de eerste vier hoofdstukken het best te lezen zijn als één grote probleemstelling, met de conclusie als het mogelijke begin van een antwoord.

• View at Worldcat

Free Full Text ( Final Version , 1mb )