Onbehagen in het paradijs

Er is veel onvrede in Nederland over Nederland. De kranten staan vol van zorgelijke berichten over verval van het onderwijs, groeiende kloof tussen burger en bestuur, mislukken van de multiculturele samenleving, wankelend pensioenstelsel, onbetaalbare zorg en economische neergang. Er is ook sprake van ‘nieuwe hufterigheid’ en als vanouds wordt er geklaagd over de jeugd van tegenwoordig en teloorgang van de moraal. Deze zorgen over de Nederlandse samenleving spelen tegen de achtergrond van gesomber over de toestand van wereld als geheel en apocalyptische voorstellingen over de ondergang van de planeet aarde. Deze onvrede leeft niet alleen in het publieke discours, maar ook bij individuele Nederlanders. Dat blijkt ondermeer uit enquêtes waarbij gevraagd wordt naar tevredenheid met diverse aspecten van het bestaan. Nederlanders zijn gemiddeld dik tevreden over zichzelf, over hun naasten en over hun huis, maar ontevreden over de publieke ruimte, het openbaar vervoer en de politiek. Hoe verder zaken van hun bed staan, hoe minder tevreden Nederlanders erover zijn. De onvrede heeft politiek gestalte gekregen met de opkomst van protest partijen. Aan de rechterzijde was dat eerst de LPF en nu de PVV. Aan de linkerzijde appelleert ook de SP aan de onvrede van de burgers, zoals ondermeer blijkt uit het symbool van de gegooide tomaat.