Werkende minima in Amsterdam. Kwalitatief onderzoek naar situatie van werkende armen in Amsterdam

In het Nederlandse armoedebeleid van de afgelopen decennia ligt een sterke nadruk op het belang van werk als oplossing van armoede. Uitgangspunt is dat werk moet lonen en dat een voltijdbaan in beginsel voldoende inkomen moet opleveren om als volwaardig burger binnen de samenleving te kunnen participeren. De vraag is echter in hoeverre werk mensen direct uit de armoede haalt. Zo verschijnen er berichten in de pers over werkende armen in Nederland (Tinnemans 2009; Stoker 2010) en is duidelijk dat het verschijnsel ‘werkende armoede’ niet alleen voorkomt in marginale verzorgingsstaten zoals de Verenigde Staten (Newman 1999; Ehrenreich 2002), maar ook in Nederland en in andere West-Europese landen (De Beer 1999; Josten 2007; Andreβ en Lohman 2008; Snel et al. 2008; Snel en De Boom 2008). Tot midden jaren ’90 was het typische gezicht van armoede in Nederland de bijstandsgerechtigde die permanent afhankelijk is van de overheid (Engbersen 1993). Sindsdien is dat beeld meer genuanceerd. Naast de ‘uitkeringsafhankelijke arme’, is er ook sprake van ‘werkende armen’ in Nederland. Zo zijn er volgens Josten (2007: 79) in Nederland ruim 280 duizend werkende armen (gegevens over de periode 2002-2004). In bijna de helft van de gevallen gaat het om personen die fulltime werken (35 uur per week of meer). Dit betekent dat pakweg 4 procent van alle werkenden in Nederland een inkomen onder de armoedegrens heeft. Bij zelfstandigen ligt de kans op armoede echter aanzienlijk hoger: 12 procent van alle zelfstandigen heeft een inkomen onder de armoedegrens. Josten laat ten slotte zien dat het aantal werkende armen in Nederland de afgelopen decennia sterk is gestegen, van 147 duizend in 1990 tot 310 duizend in 2005; meer dan een verdubbeling van het aantal werkende armen in vijftien jaar tijd (Josten 2007: 83).