Persons, Self-Conceptions and Self-Self Relations

Wij kunnen gevoelens hebben ten aanzien van onszelf en denken over onszelf, omdat wij het soort wezens zijn die wij zijn – namelijk personen. Met andere woorden, dankzij ons persoon-zijn kunnen wij ons denkend en voelend tot onszelf verhouden. Ik zal dit aan de hand van drie karakteristieke gevallen illustreren. Ten eerste leidt het in het algemeen tot negatieve gevoelens en gedachten over onszelf als we in ons handelen door motieven worden geleid waardoor we ‘eigenlijk’ – althans zo denken en voelen we op dat moment – niet willen worden geleid. Zo kunnen we bijvoorbeeld teleurgesteld zijn over onszelf, ontevreden zijn met onszelf of kwaad zijn op onszelf, als we, door te doen waar we op dat moment zin in hadden, willens en wetens de realisering van een voorgenomen doel in gevaar hebben gebracht. Wij kunnen, ten tweede, op een manier hebben gehandeld die we tegenover onszelf niet kunnen verantwoorden. We hebben bijvoorbeeld het vertrouwen van anderen geschaad of geen mededogen of verantwoordelijkheidsgevoel getoond. In een dergelijke situatie kunnen we ons vertwijfeld of wanhopig voelen en ons realiseren dat we ons, op basis van ons handelen, niet als de persoon kunnen zien die we (nog steeds) zouden willen zijn: meelevend met anderen, verantwoordelijk en betrouwbaar. Als derde voorbeeld kunnen we denken aan iemand, die zijn leven in brokstukken voor zich ziet liggen en het op geen enkele manier meer als een samenhangend geheel kan begrijpen. Die persoon lijdt onder deze situatie, immers hij wil zijn leven als samenhangend en zichzelf als de protagonist van zijn levensverhaal kunnen begrijpen. Kortom, hij heeft negatieve gedachten en gevoelens over zichzelf. Hoewel de genoemde voorbeelden zonder uitzondering negatieve zelfgerelateerde gedachten en gevoelens illustreren, kunnen wij uiteraard ook positieve zelfgerelateerde gedachten en gevoelens hebben, zoals tevreden zijn met ons handelen of met de manier waarop we ons leven leiden. Positieve zelfgerelateerde gedachten zijn vaak echter minder ‘krachtig’ en zij leiden, anders dan negatieve zelfgerelateerde gedachten en gevoelens, niet typisch tot verdere reflectie over ons handelen en over onszelf. Het zijn de afwijkingen van de ons eigen normen die tot soms hevige zelfgerelateerde emoties kunnen leiden en die ons zelfbegrip aan het wankelen kunnen brengen. Met ‘de ons eigen normen’ bedoel ik hier niet de doelen die wij onszelf hebben gesteld, de plannen die we voor onszelf hebben gemaakt of de gedragsregels die we voor onszelf hebben aanvaard. De normen die hier een rol spelen, zijn als het ware dieper verankerd; zij zijn onlosmakelijk verbonden met bepaalde eigenschappen die kenmerkend zijn voor personen.

• View at Worldcat

Free Full Text ( Final Version , 860kb )