Relaties van de fysieke omgeving met leefstijl, redzaamheid en sociale verbindingen

Onderzoeknaar de rol van de leefomgeving voor gezondheid en leefstijl is een relatief jong onderzoeksterrein. Ondanks een exponentiele toename in het aantal studies op dit terrein in de laatste twee decennia bestaat er nog veel onduidelijkheid over de rol van de leefomgeving. In opdracht van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg geven wij in dit rapport de stand van de wetenschap weer voor drie relaties: 1) omgeving – leefstijl (bewegen, voeding/overgewicht, alcohol, roken), 2) omgeving – redzaamheid, en 3) omgeving – sociale verbindingen.

Dit hebben we gedaan door middel van een ‘review van reviews’: een samenvatting van bestaande literatuursamenvattingen. De resultaten uit de beschikbare reviews zijn aangevuld met resultaten uit recente empirische Nederlandse of Europese studies.

Van de verschillende deelvragen is het meeste onderzoek gedaan naar de relatie tussen de fysieke omgeving en beweeggedrag. Er zijn veel inconsistente resultaten met als belangrijkste oorzaken: zwakke onderzoeksdesigns, heterogeniteit aan methoden, en heterogeniteit aan omgevingen waarin het onderzoek is uitgevoerd (d.w. z. in zeer verschillende landen). Ondanks deze kanttekeningen lijkt zich toch een positief verband af te tekenen tussen kenmerken van de leefomgeving en verschillende vormen van bewegen (in het bijzonder actief transport), onder meer wat betreft de wandelvriendelijkheid van buurten; de toegang tot winkels, voorzieningen en werk; verkeersveilige loop- en fietsroutes; en informele speel- en wandelmogelijkheden.

Als het gaat om de rol van de voedingsomgeving geldt in het bijzonder dat een onderscheid moet worden gemaakt tussen landen. Noord-Amerikaanse studies laten zien dat de aanwezigheid van supermarkten en andere winkels waar gezond eten beschikbaar is, gerelateerd is aan een grotere consumptie van groente en fruit en minder overgewicht, terwijl dit verband in Europese studies niet wordt aangetoond.