Neuropsychiatric studies of sleep and 24-hour activity rhythms

Abstract

In Nederland ervaart tot 40% van de bevolking slaapklachten, regelmatig staan deze problemen in verband met andere gezondheidsklachten. Slaap is een wisselwerking tussen twee processen. Als eerste is er de slaapbehoefte, deze wordt grotendeels bepaald door hoe lang iemand wakker is. Als tweede is er het circadiaans ritme, dit is het ongeveer 24-uur durende dag-nacht ritme van het lichaam. In deze studie hebben wij onderzocht hoe verstoringen in slaap en het 24-uurs ritme van beweging samenhangen met de lichamelijke en geestelijke gezondheid in het ERGO-onderzoek. Het onderzoek laat zien dat naarmate mensen ouder worden ze een stabieler 24-uurs ritme hebben, maar het ritme ook meer gefragmenteerd wordt, dat wil zeggen dat het vermogen om langer in een actieve of non-actieve staat te blijven beperkt is. Echter, uit ons onderzoek blijkt ook dat zowel onstabiele als meer gefragmenteerde ritmes de levensduur verkorten. Waarschijnlijk reflecteren verstoringen in het 24-uurs ritme veranderingen in de biologische klok, mogelijk zijn ze een indicatie voor een slechte gezondheid. Het hebben van stabiele ritmes op oudere leeftijd zou, bewust of onbewust, een strategie kunnen zijn voor het omgaan met een slechtere gezondheid. Ook de geestelijke gezondheid hangt samen met veranderingen in slaap en 24-uurs ritmes. De resultaten demonstreren dat verstoringen in de slaap vooral in verband staan met slechtere prestaties op geheugen- en taaltaken, terwijl verstoringen in het 24-uurs ritme vooral in verband staat met een verminderde snelheid en een verminderde uitvoer van complexere taken. Ook bleek uit het onderzoek dat 24-uurs ritmes verstoord zijn in personen met depressie- en angstklachten. Daarentegen werden bij mensen met klachten van depressie geen veranderingen gezien in de globale kenmerken van slaap, zoals de objectief gemeten slaapduur, de tijd die het kost om in slaap te vallen en de ernst van slaap apneu. Specifieke kenmerken van de slaap, zoals de hoeveelheid snelle oogbewegingen in de REM-slaap, waren echter wel veranderd in personen die depressie rapporteren. Ook hoe mensen hun slaapkwaliteit ervaren is afhankelijk van de hoeveelheid depressie- en angstklachten. Als laatste bestudeerden we slaap en het 24-uurs ritme in relatie tot het functioneren van de hypothalamus-hypofyse-bijnier as, dit is een systeem in de hersenen wat onder andere van belang is voor stress. De resultaten lieten zien dat dit systeem gerelateerd was aan zowel slaapduur, een verstoord ritme en een slecht ervaren slaapkwaliteit. Gezonde slaap en een onverstoord 24-uurs ritme zijn dan ook van groot belang voor onze lichamelijk en geestelijke gezondheid.