Paralympische Spelen op televisie: interpretatie en representatie

Introductie en onderzoeksvraag
“ ‘Het is maar gehandicaptensport, een ver-van-mijn-bed-show, laat maar!’ Ik word daar zo pissig van.”
(Esther Vergeer, in Sport & Strategie, november 2011, p. 12)

Bovenstaand citaat toont de frustratie die Esther Vergeer, zevenvoudig Paralympisch kampioen rolstoeltennis, voelt over de geringe aandacht in de media voor gehandicaptensport. Het is een centraal thema in het onderzoek dat voor u ligt. Van 29 augustus tot 9 september 2012 vond de Paralympische Spelen in Londen plaats. Dit evenement is inmiddels uitgegroeid tot een mega-evenement waarin meer dan 4000 atleten participeren uit 166 landen (International Paralympic Committee, in Misener et al., 2012). Ondanks de sterke groei en grootte van dit evenement bestaat er nog maar zeer weinig kennis over hoe en in welke mate de Paralympische Spelen op televisie bekeken en ontvangen/geïnterpreteerd worden door kijkers met een lichamelijke beperking. Niet alleen wetenschappelijk, ook juist maatschappelijk lijkt dit van belang. Uit eerste oriënterende gesprekken die zijn gevoerd voor aanvang van deze studie, alsmede uit internationaal onderzoek, blijkt bij mediagebruikers met een fysieke beperking frustratie te leven over de manier waarop en de mate waarin de media verslag doen van gehandicaptensport (Hardin & Hardin, 2004). Dit is ook niet zo verwonderlijk als we kijken naar internationaal onderzoek dat gedaan is naar de manier waarop sporters met een lichamelijke beperking in de media gerepresenteerd worden. In de eerste plaats blijkt er een gebrek te zijn aan zichtbaarheid van sporters met een beperking in de media, en dus ook aan rolmodellen (Hardin & Hardin, 2004). Daarnaast worden lichamen van sporters met een beperking relatief vaak gerepresenteerd als ‘zwak’ ‘ongezond’, ‘ niet competent’ en ‘inferieur’ ten opzichte van lichamen van valide sporters (Buysse & Borcherding, 2010). Verslaggevers lijken zich bijvoorbeeld vaker te richten op de handicap dan op de sportprestaties (Oosterwijk, 2011; Van Bottenburg, 2009). Engelen (2010) concludeerde in haar afstudeerscriptie dan ook dat er grote behoefte is onder sporters met een fysieke beperking aan meer aandacht voor gehandicaptensport op de Nederlandse televisie, en aan berichtgeving die sporters met een handicap neerzet als volwaardige sporters.