Moedertaal en Taalpolitiek bij Herder: over de taalfilosofische grond van Herders taalnationalisme

In mijn proefschrift analyseer ik hoe veel van onze hedendaagse overtuigingen over het belang van moedertaal en linguïstische diversiteit geïnspireerd en gedreven worden door enkele historische posities uit de taalfilosofie. Concreet sta ik in deze bijdrage stil bij de rol die Johann Gottfried Herder gespeeld heeft in de ontstaansgeschiedenis van het idee dat moedertalen van belang zijn en daarom beschermd moeten worden. Mijn bijdrage bestaat uit drie delen. In het eerste deel analyseer ik Herders normatieve visie op de rol van taal en nationaliteit in de politieke sfeer en reconstrueer ik zijn taalfilosofische inbedding van die taalpolitiek. Ten tweede argumenteer ik dat Herder met deze verdediging van moedertalen – die te onderscheiden valt van zowel een atomistisch-instrumentele als van een republikeinse visie op taal en taalpolitiek – een cruciale stap zet in de historische ontwikkeling van het idee dat moedertalen moreel-politiek van belang zijn. Ten derde toon ik aan dat Herders visie heel wat hedendaagse discussies blijft inspireren, door te analyseren hoezeer en in welk opzicht zijn taalbegrip blijft doorwerken in de politieke filosofie van het multiculturalisme die recent door filosofen als Will Kymlicka en Charles Taylor ontwikkeld werd.